Over Haiku

Haiku is een korte poëzievorm met oosters metrum die ontstond in de XVIde eeuw en die heel populair werd, vooral in Japan. Deze poëzievorm heeft zich over de hele wereld verspreid in de loop van de vorige eeuw. Haiku heeft een oude geschiedenis die herinnert aan de spiritualistische filosofie en de Taoïstische symboliek van de oosterse mystici. Ook Zen Boeddhistische meesters drukten hun gedachten vaak uit in de vorm van mythes, symbolen, paradoxen en poëtische beelden die geleken op Haikus.

Haikus moeten de beperkingen overstijgen die eigen zijn aan het gewone taalgebruik en ze zijn een reactie op het lineaire/wetenschappelijke denken dat de natuur en de mensen behandelt als machines.

Kenmerken

• De klassieke haiku kiest in de regel voor vijf onderwerpen, met name de seizoenen: lente, zomer, herfst, winter en nieuwjaar (“nieuwjaar” is óók een seizoen in Japan!).
• De moderne haiku behoudt deze vijf thema’s, maar kan zich ook richten op een bredere waaier onderwerpen, op het gevaar af, af te glijden naar oppervlakkigheid en banaliteit;
• Haiku is een contemplatieve dichtvorm die de nadruk legt op de natuur, kleuren, seizoenen, contrasten en verrassende wendingen;
• De Haiku registreert een gebeurtenis of geeft een bepaalt moment weer, een gewaarwording, een indruk of een specifiek natuurfeit. Haiku’s lijken op een foto: een snapshot van een specifiek moment in de natuur;
• Haiku’s worden in één flits geschreven en zijn toegespitst op inhoud en originele zegging.
• De traditionele haiku telt drie regels en 17 lettergrepen. De 3 verzen hebben respectievelijk 5, 7 en 5 lettergrepen. Van die starre regel wordt wel eens afgeweken;
• Het vraagt meer meditatie, inspanning en perceptie dan inspiratie om een echte Haiku te schrijven.

“The primary purpose of reading and writing haiku is sharing moments of our lives that have moved us, pieces of experience and perception that we offer or receive as gifts. At the deepest level, this is the one great purpose of all art, and especially of literature.”

(Bill Higginson)

Een haiku (hokku) van meester Basho

de tuin aanvegend
vergat hij gewoon de sneeuw –
en ook de bezem

De woelige zee!
Over het eiland Sado
de melkweg gestrekt

Nog een paar voorbeelden

Sopra o vento  /   os pássaros correm  /  atrás das sementes.

 The wind blows  /  the birds go after  /   the seeds that flow.

 Solidão no ninho  /  o pássaro se assusta  /  no eco do trovão.

Alone in the nest  /   the bird gets frightened  /   in the thunder’s echo.

(Rodrigo de A. Siqueira, 1991)